Đồ nhựa dùng một lần: Bị 'cấm cửa' tại nhiều nước, Việt Nam vẫn bày bán tràn lan

Nhiều quốc gia trên thế giới đã bắt đầu làn sóng “tẩy chay” đồ nhựa dùng một lần. Tuy nhiên, tại Việt Nam đồ nhựa dùng một lần vẫn còn khá phổ biến.

Nhiều nước “tẩy chay” đồ nhựa dùng một lần

Gây hại cho sức khỏe và ảnh hưởng tới môi trường, trên thế giới, nhiều quốc gia bắt đầu làn sóng tẩy chay đồ nhựa dùng một lần, điển hình như nước Pháp, Mỹ và Canada. Pháp là quốc gia đầu tiên thông qua luật cấm tất cả cốc, chén, dao, muỗng… sử dụng một lần làm bằng nhựa. Luật này sẽ bắt đầu có hiệu lực từ năm 2020.

Bắt đầu từ năm 2020, Pháp sẽ chấm dứt sự phụ thuộc đối với các loại đồ nhựa chỉ dùng một lần là vứt vào thùng rác.

Mỗi năm, chỉ riêng nước Pháp đã thải ra 4,73 tỷ cốc nhựa và khoảng 17 tỷ túi nhựa từ những siêu thị và quán cà phê trên khắp đất nước.

Trước đó, nhiều nước trên thế giới bao gồm Mỹ và Canada cũng đã thông qua lệnh cấm sản xuất và sử dụng những chiếc cốc nhựa dùng một lần.

Tuy không quyết liệt như Pháp, nhưng cách đây 13 năm, Đài Loan (Trung Quốc) đã tiên phong mạnh tay thực hiện những biện pháp nhằm giảm thiểu số lượng sử dụng đồ nhựa dùng một lần cũng như chiến dịch làm sạch đường phố.

Theo đó, những sản phẩm như bát, túi, hộp, cốc… làm bằng nhựa dùng một lần không được phép mua bán, sử dụng tại các siêu thị, cửa hàng ăn uống. Bên cạnh đó, lãnh thổ này cũng ban hành luật cấm vứt đồ nhựa dùng một lần ra môi trường. Khi đó, mức phạt tối đa với người vi phạm là 4.310 USD. Chính quyền Đài Loan (Trung Quốc) còn khuyến khích người dân nên mang túi mua hàng hay bát đĩa của mình mỗi khi đi ăn ở nhà hàng.

Hay tại Scotland, để giải quyết tình trạng ô nhiễm rác nhựa, chính phủ Scotland đã ra lệnh cấm dùng các loại cốc uống cà phê một lần tại các tòa nhà làm việc của chính phủ nước này. Kể từ 4/6/2018, mọi đồ uống nóng tại các tòa nhà chính phủ Scotland sẽ phải được phục vụ trong các cốc tách có thể tái sử dụng.

Hay vào cuối tháng 3 vừa qua, Nghị viện châu Âu cũng đã bỏ phiếu ủng hộ kế hoạch loại bỏ hầu hết các vật dụng bằng nhựa dùng một lần, từ dao kéo, ống hút tới thìa khuấy cà phê và đĩa nhựa… Với 560 phiếu thuận, 35 phiếu chống, các nhà lập pháp châu Âu đã bỏ phiếu thông qua lệnh cấm sẽ có hiệu lực từ năm 2021 trên quy mô toàn Liên minh châu Âu (EU) đối với các sản phẩm nhựa sử dụng một lần.

Đồ nhựa dùng một lần được bày bán tràn lan tại Việt Nam

Báo cáo nghiên cứu của Chương trình độc chất học quốc gia của Mỹ cho biết, chất Polystyrene khi gặp nhiệt độ thấp hoặc nhiệt độ cao có thể giải phóng ra chất Styrene vô cùng độc hại.

Styrene là một chất gây ung thư, có thể phá hủy DNA trong cơ thể người, gây dị tật thai nhi, rối loạn hệ thần kinh (mệt mỏi, căng thẳng, mất ngủ), ảnh hưởng đến nồng độ máu (lượng tiểu cầu thấp, gây độ quỵ). Đặc biệt, chất Styrene rất dễ xâm nhập vào cơ thể. Và dù nhiễm độc với nồng độ nhỏ cũng có thể để lại hậu quả xấu đối với sức khỏe.

Ngoài ra, các sản phẩm nhựa thường chứa một chất BPA được chứng minh có khả năng gây ung thư, tác động đến não làm chậm phát triển, gây viêm gan, rối loạn nội tiết và vô sinh.

Dù bị cấm tại nhiều nước, song tại Việt Nam mặt hàng này vẫn còn khá phổ biến. Theo khảo sát của PV tại chợ Hôm, chợ Đồng Xuân và một số chợ khác trên địa bàn Hà Nội, đồ nhựa dùng một lần được bày bán tràn lan với nhiều mẫu mã khác nhau. Những sản phẩm này có giá khá rẻ: hộp đựng cơm, đồ ăn có giá 25.000 - 30.000 đồng/100 chiếc; thìa, chén, đĩa có giá từ 200 - 300 đồng/chiếc, ống hút nhựa giá 2.000 - 3.000 đồng/túi 50 chiếc.

Tại các cửa hàng tạp hóa, cửa hàng tiện ích tuy không đa dạng mẫu mã và chủng loại như các chợ lớn nhưng cũng đủ các sản phẩm cần thiết như hộp, thìa, ống hút. Với giá bán cao hơn chợ từ 2.000 – 10.000 đồng/sản phẩm.

Tại các siêu thị đồ nhựa dùng một lần cũng được bày bán tại các gian hàng gia dụng với giá bán khá rẻ. Chỉ từ 100 – 500 đồng/chiếc thìa, chén, đĩa nhựa; từ 5.000 – 20.000 đồng/túi ống hút nhựa gồm 50 chiếc.

Không chỉ được bán tràn lan tại các chợ, cửa hàng tạp hóa hay siêu thị các sản phẩm đồ nhựa dùng một lần còn được rao bán tràn lan trên các trang mạng, website với giá chỉ ngang ngoài chợ.

Đặc điểm chung của các sản phẩm đồ nhựa dùng một lần đó là ngoài lời giới thiệu từ người bán, đa số đều không có thông tin về địa chỉ cơ sở sản xuất, chất lượng sản phẩm, hạn sử dụng, hướng dẫn cách sử dụng an toàn...

Theo khảo sát của PV, trung bình mỗi ngày, một hàng ăn bình dân có thể tiêu thụ đến hàng trăm hộp nhựa đựng cơm kèm theo thìa, ống hút.

Hầu hết người tiêu dùng chưa thực sự quan tâm đến tác hại của loại sản phẩm này, thậm chí nhiều người còn thản nhiên tái sử dụng chúng.

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh (Nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội), vấn đề nên tiếp tục hay ngừng hẳn việc sử dụng đồ nhựa dùng một lần hiện nay vẫn là một cuộc tranh luận chưa đến hồi kết.

Theo ông Thịnh, nguy cơ sử dụng đồ nhựa dùng một lần với thực phẩm đặt trực tiếp vào đó thực sự không thể lý giải hết được. Nhưng cách tốt nhất là càng giảm được việc sử dụng đồ nhựa dùng một lần thì càng tốt.

Và đã là đồ nhựa dùng một lần thì chỉ dùng một lần rồi vứt bỏ để được thu lại và tái chế. Nếu cứ tiến hành đựng thực phẩm trong đồ nhựa tái chế thì nguy cơ bị bệnh từ đồ nhựa là cực lớn. Vấn đề này phải được nhà nước phối hợp cục vệ sinh an toàn thực phẩm kiểm soát gắt gao mới tránh được bệnh tật sinh ra từ mối nguy này.