Ung thư tăng chóng mặt - 'thủ phạm' chính từ các chất tiềm ẩn trong thực phẩm

Tỷ lệ ung thư tại Việt Nam ngày càng tăng 

Báo Sức khỏe và Đời sống đưa tin, theo thống kê của Tổ Chức Y tế Thế giới (WHO), số ca mắc mới ung thư tại Việt Nam không ngừng tăng từ năm 2000, 2010 và 2018 lần lượt là 68.000 ca, 126.000 ca và gần 165.000, trong đó gần 70% trường hợp tử vong, tương đương 115.000 ca.

Tính chung cả 2 giới, có 5 loại ung thư có tỷ lệ mắc nhiều nhất tại Việt Nam gồm: ung thư gan (15,4%), kế đó là ung thư phổi (14,4%), ung thư dạ dày (10,6%), ung thư vú, ung thư đại tràng. Trong đó có 5 loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới Việt gồm: ung thư phổi (21,5%), ung thư gan (18,4%), ung thư dạ dày, ung thư đại tràng, ung thư hầu họng. Ở nữ giới, hàng đầu vẫn là ung thư vú, ung thư đại tràng, ung thư phổi, ung thư gan.

WHO cho biết, ung thư đang là một trong những thách thức sức khỏe cộng đồng quan trọng nhất của thế kỷ 21. Trong đó đáng sợ nhất chính là hiện người tiêu dùng “sốc” vì quá nhiều chất độc được cho vô tội vạ vào thực phẩm. Vậy có những chất độc, chất “cấm” nào có thể bị đưa vào thực phẩm gây nên căn bệnh quái ác này.

Các chất gây ung thư tiềm ẩn trong thực phẩm

Các thực phẩm xử lý ở nhiệt độ cao có thể chứa các sản phẩm nhiệt phân. Các hydrocacbon gây ung thư như benzopyren và benzanthraxen được tạo thành từ hợp chất hữu cơ bị nhiệt phân. Các thực phẩm nhiều chất béo và cacbonhydrat nướng bếp than thường dẫn tới sản sinh các chất trên. Quá trình nhiệt phân các thực phẩm giàu protein như thịt, cá dẫn tới sự tạo thành các amin dị vòng như 2-amino-3 metylimidazol (4-5f) quinolin pyridine (PhIP).

Các chất này đều là các tác nhân gây đột biến mạnh có thể gây một số khối u trên thực nghiệm ở đại tràng, vú. Đun chín thực phẩm ở nhiệt độ thấp cũng có thể gây oxy hóa và các thay đổi của protein, lipid và hydratcacbon làm cho chúng có tính gây ung thư nhưng các quá trình này chưa được rõ ràng.

Các nitrosamin gây ung thư như N-nitrosodimethy-lamin và N-nitrosopyrrolidin tìm thấy ở thực phẩm đặc biệt các loại bảo quản bằng natri nitrit như thịt ướp muối hoặc xông khói. Sự tạo thành các nitrosamine bị ức chế khi cho thêm acid ascorbic hoặc tocopherol vào thực phẩm.

Aflatoxin B1 là chất gây ung thư mạnh cho người, tìm thấy trong thực phẩm. Sự phơi nhiễm đồng thời độc tố vi nấm này và virus viên gan B là yếu tố nguy cơ của ung thư gan.

Phospho hữu cơ là một nhóm thuốc trừ sâu phổ biến nhất được sử dụng trong ngành nông nghiệp, chứa trong các loại rau quả . Phospho hữu cơ ức chế enzyme phân hủy acetyl choline một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng qua các synape. Ngộ độc phospho hữu cơ bệnh nhân thường cường phó giao cảm rối loạn dẫn truyền thần kinh, tim mạch …dễ đua đến tử vong.

Salbutamol là chất đồng vận, chất kích thích giao cảm β, làm dãn phế quản nên đã được sử dụng làm thuốc điều trị hen và những co thắt phế quản khác.

Cũng như clenbuterol, salbutamol có tác dụng làm giảm mỡ nên một số nhà chăn nuôi dùng để làm tăng thành phần nạc, nói nôm na là thuốc “tạo nạc” động vật nuôi.

Thạch tín là một chất độc hại, thường có trong các mạch nước ngầm. Thạch tín nhiễm vào nguồn nước tưới tiêu và trong đất trồng là nguyên nhân gây ô nhiễm đất nông nghiệp, chứa trong nước uống và một số thực phẩm, như gạo. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hấp thụ hóa chất độc hại này lâu dài có thể dẫn đến ung thư và tổn thương da, ảnh hưởng đến sự phát triển, các bệnh tim mạch, thần kinh.

Sử dụng nhiều protein động vật, chất béo, đặc biệt là chất béo no liên quan tới ung thư đại tràng, vú, tụy và thận. Có mối liên quan giữa nguy cơ ung thư đại tràng với sử dụng các loại thịt màu đỏ giàu chất béo.

Do đó, trong chế độ ăn hàng ngày có đủ rau quả tươi sẽ giảm nguy cơ đối với hầu hết các loại ung thư. Có ý kiến cho rằng cơ chế của tác dụng bảo vệ đó thuộc về vai trò của chất xơ (đối với ung thư đại tràng). Gần đây nhiều bằng chứng nêu lên vai trò của acid folic, acid này cần thiết cho tổng hợp thymidine và thiếu folat gây các tổn thương nhiễm sắc thể. Tác dụng đó cũng có thể do vai trò các chất chống oxy hóa (ascorbat, tocopherol, carotenoid, flavonoids) trong rau quả.

Theo VietQ