Vì sao xét nghiệm ban đầu dương tính nhưng sau đó bệnh nhân người Indonesia lại âm tính?

03/07/2020 09:52

• Biến thể phụ JN.1 lây lan nhanh, nguy hiểm thế nào? \ • Phá đường dây ma túy lợi dụng mã luồng xanh trong đại dịch COVID-19 \ • Cảnh báo gia tăng Covid-19, Sở Giáo dục TPHCM ra công văn khẩn \ • Điểm chung của các ca t.ử v.ong do COVID-19 ở nước ta thời gian gần đây \ • 6 mẹo ăn uống trước và sau khi tiêm vaccine COVID-19 \ • 17 ca t.ử v.ong và tiên lượng t.ử v.ong xin về liên quan đến COVID-19

Kết quả âm tính của bệnh nhân này là một tin vui, tuy nhiên xét thấy việc kết quả xét nghiệm ban đầu từ dương tính nhẹ chuyển sang âm tính sẽ làm phát sinh các câu hỏi vì sao lại có sự thay đổi này.

Sáng 2/7, Bộ Y tế đã xác nhận kết quả xét nghiệm người đàn ông quốc tịch Indonesia và tất cả người tiếp xúc đều âm tính với SARS-CoV-2.

Trước đó, bệnh nhân trên đã đến khám tại tại phòng khám Family Practice ở Quận 2 (TP HCM) nhưng do phòng khám không đủ điều kiện xét nghiệm COVID-19 nên phòng khám đã lấy mẫu và chuyển mẫu sang Bệnh viện FV (đơn vị được Bộ Y tế cấp phép xét nghiệm COVID-19) để làm xét nghiệm vào sáng 30/6/2020.

vi-sao-xet-nghiem-ban-dau-duong-tinh-nhung-sau-do-benh-nhan-nguoi-indonesia-lai-am-tinh

Tất cả các ca có tiếp xúc gần, liên quan đến bệnh nhân người Indonesia đều có kết quả âm tính với virus SARS-CoV-2

Đến 18h cùng ngày, sau khi có kết quả xét nghiệm dương tính nhẹ, Bệnh viện FV đã báo kết quả cho phòng khám gửi mẫu, đồng thời thông tin cho Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP HCM (HCDC) và Sở Y tế TP HCM theo đúng quy trình của Bộ Y tế để thực hiện xét nghiệm kiểm tra chéo.

Kết quả xét nghiệm tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới trên cùng mẫu bệnh phẩm này cũng cho kết quả "dương tính" tương tự. Cũng trên bệnh nhân này, Viện Pasteur TP HCM đã tiến hành lấy một mẫu bệnh phẩm khác để chạy xét nghiệm và được kết quả là "âm tính".

Kết quả âm tính của bệnh nhân này là một tin vui, tuy nhiên xét thấy việc kết quả xét nghiệm ban đầu từ dương tính nhẹ chuyển sang âm tính sẽ làm phát sinh các câu hỏi vì sao lại có sự thay đổi này. Do đó, bệnh viện FV đã chủ động gửi TCBC này đến quý báo để lý giải rõ hơn về các yếu tố chuyên môn, nhằm hỗ trợ quý báo thông tin đúng và đủ để dư luận hiểu thấu đáo vấn đề.

Gần đây ở Việt Nam đã ghi nhận một số ca bệnh COVID-19 đã khỏi sau đó lại tái "dương tính", hay như ca bệnh người Indonesia được phát hiện "dương tính" ở một phòng xét nghiệm sau đó xét nghiệm lại kết luận "âm tính" ở một phòng xét nghiệm khác khiến dư luận hoang mang. Vậy đâu là nguyên nhân của những tình huống như thế?

Tính đến ngày 23/4/2020, cả nước đã có 112 phòng xét nghiệm được cấp phép xét nghiệm và khẳng định kết quả xét nghiệm virus SARS-CoV-2. Ảnh: Liên Châu

Đầu tiên, chúng ta phải hiểu rằng Xét nghiệm PCR không phải là một xét nghiệm để tìm thấy cả con virus sống. Đó chỉ là xét nghiệm tìm các đoạn gene đặc hiệu của virus trong mẫu bệnh phẩm.

Nói cách khác, xét nghiệm dương tính chỉ có thể kết luận việc tồn tại một phần cấu trúc virus trong mẫu bệnh phẩm đó mà thôi.

Trường hợp mẫu bệnh phẩm được lấy tại phòng khám Family Practice sau đó có phản ứng PCR dương tính với các genes đặc hiệu của virus SARS-CoV-2. Chúng ta cần hiểu đó không có nghĩa là một ca đang mắc bệnh COVID- 19.

Chúng ta đều biết rằng bệnh COVID-19 có thời gian ủ bệnh từ vài ngày cho tới 2 tuần là tối đa. Trong hơn 3 tháng qua, Việt Nam không ghi nhận ca bệnh nào trong cộng đồng.

Và bệnh nhân của phòng khám Family Practice nêu trên đã ở Việt Nam từ đầu tháng 3, vì thế không thể nào là ca bệnh đang nhiễm.

Xét nghiệm PCR dương tính với một phần của virus được biết đến từ đầu dịch, và cũng thường gặp ở một số quốc gia khác ngay cả sau khi dịch bệnh đã được kiểm soát tốt như Hàn Quốc.

Giống như tất cả các bệnh nhiễm virus, các SARS CoV-2 sau khi chết sẽ đào thải các mảnh protein vỡ của nó thông qua dịch tiết của người bệnh đã khỏi (không phải là nguyên virus còn sống, nên không có khả năng gây bệnh), quá trình này có thể kéo dài nhiều tuần lễ, phụ thuộc vào cơ địa cũng như một số thuốc bệnh nhân có thể đã sử dụng (như corticoid).

Tại Việt Nam, chúng ta có hai chiến thuật xét nghiệm COVID 19 được Bộ y tế phê duyệt. Đầu tiên là chiến thuật được áp dụng tại Mỹ, được Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ phê chuẩn, sử dụng gene đích là gen N, một gen đặc hiệu của SARS CoV-2. Chiến thuật thứ 2 được WHO đề xuất, với gene mục tiêu là gene E, hiện được Viện Pasteur TP.HCM triển khai.

Bệnh nhân Indonesia nói trên được phòng xét nghiệm FV áp dụng chiến thuật của CDC Hoa Kỳ. Mẫu bệnh phẩm của bệnh nhân này dương tính nhẹ với Gene N và Gene RdRP, cho phép kết luận mẫu bệnh phẩm dương tính với virus SARS CoV-2, đúng theo quy trình xét nghiệm của CDC Hoa Kỳ đã được Bộ Y tế phê duyệt. Kết quả xét nghiệm tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới trên cùng mẫu bệnh phẩm này cũng cho kết quả "dương tính" tương tự.

Cũng trên bệnh nhân này, Viện Pasteur TP HCM đã tiến hành lấy một mẫu bệnh phẩm khác để chạy xét nghiệm PCR theo chiến lược của WHO. Do không phát hiện thấy gene E mục tiêu nên mẫu được kết luận là "âm tính" hay không phát hiện thấy gene E trên mẫu bệnh phẩm mới này.

Khi sự bùng phát một bệnh dịch đã đi qua, với sự xuất hiện của nhiều ca bệnh "đã khỏi" trong cộng đồng thì xét nghiệm PCR dương tính không hoàn toàn có nghĩa là chúng ta có một người bệnh thực sự có khả năng lây cho cộng đồng. Ảnh minh họa: Giang Huy

Những xét nghiệm về huyết thanh học cho thấy, mẫu máu của bệnh nhân kể trên DƯƠNG TÍNH kháng thể lớp IgG (được hiểu là đã từng bị bệnh) và ÂM TÍNH với kháng thể lớp IgM (dùng xác định đợt nhiễm trùng cấp).

Kết hợp với các mẫu xét nghiệm phát hiện gene N, Gene RdRp và không thấy gene E, chúng ta có thể kết luận đây là một ca đã bị bệnh từ trước đó, và nay không còn hoạt tính của virus. Hay nói cách khác là đã khỏi bệnh.

Điều này cũng giải thích vì sao, tại Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới có hiện tượng xét nghiệm PCR tái "dương tính" của các ca bệnh sau khi đã hoàn thành điều trị COVID -19 thành công. Những ca này không gọi là tái nhiễm hay tái phát bệnh.

Trong bối cảnh nuôi cấy virus cực kỳ khó khăn và tốn kém, thì xét nghiệm huyết thanh như viện Pasteur đã thực hiện trong ca này để biện luận chẩn đoán một ca "dương tính" với xét nghiệm PCR là việc cần thiết và được khuyến cáo, giúp giảm thiểu những gánh nặng y tế cho việc cách ly, điều tra dịch tễ và xét nghiệm đại trà PCR cho những người tiếp xúc.

Cũng như tránh sự hiểu nhầm gây hoang mang trong dư luận như trường hợp kể trên.

COVID-19 là điều vô cùng mới mẻ trên thế giới này, và hầu hết các quốc gia đều chưa thể xây dựng được chiến lược xét nghiệm hoàn hảo. Việt Nam chúng ta đã rất thành công trong việc chống dịch hiệu quả.

Nên chăng cũng là thời điểm tốt để chúng ta xây dựng một chiến lược xét nghiệm hiệu quả, như một hình mẫu, với việc phối hợp giữa xét nghiệm sinh học phân tử và xét nghiệm huyết thanh học để có kết quả công bố chính xác nhất tình huống từng ca bệnh, qua đó có phương án xử lý y khoa phù hợp với tính chất của giai đoạn bình thường mới?

Theo GiaDinh

----

Xem thêm:

+Làn sóng thứ 2 dịch COVID-19: Việt Nam đang đứng trước sức ép rất lớn

+Bộ Y tế thông tin chính thức về kỹ sư người Indonesia nghi mắc COVID-19 ở TP.HCM

+Thuốc trị Covid-19 Remdesivir có giá 3.120 USD, ưu tiên bán tại Mỹ

-----