Chà! Loài chó thực sự có khả năng biết được cảm xúc của chủ, nghiên cứu mới đã chứng minh

Các chú chó có thể biết khi nào chúng ta vui vẻ, buồn hay giận dữ hay không? Là người nuôi chó, tôi có thể tự tin không chỉ về việc biết được cảm xúc của thú cưng của mình, mà còn biết được chúng sẽ phản ứng với cảm xúc của tôi thế nào. Nhưng vốn là khoa học gia hơi cứng nhắc, tôi cố gắng tiếp cận một cách duy lý và thực tế hơn. Những quan sát cá nhân dường như là kết quả của mong muốn duy trì một tình bạn tốt với những chú chó của tôi.

[(bestshots_it/iStock)]

Vấn đề là nghiên cứu cách biểu đạt cảm xúc và phản ứng của hai loài khác nhau rất khó. Ví dụ, không thể hỏi một con chó rằng nó đang cảm thấy thế nào. Thế nên mặc dù nhiều người có thể mô tả được những chú chó có thể phản ứng với cảm xúc của họ ra sao – đặc biệt qua những cách mà loài người có thể xem là thích hợp và thậm chí trông đợi – các bằng chứng khoa học và giải thích cho khả năng này hầu như còn mập mờ.

Tuy vậy, một nghiên cứu mới, đăng trên tờ Thư Tín Sinh Học (Biology Letters), đề xuất rằng chó có thể nhận thấy cảm xúc ở người và những con chó khác qua việc sử dụng tín hiệu hình ảnh và âm thanh. Các nhà khoa học đã chỉ ra khả năng của tinh tinh và khỉ Rhesus qua khả năng xác định cảm xúc của những con khác trong cùng loài. Nhưng đây là nghiên cứu đầu tiên cho thấy bất kỳ một điều rằng động vật nào cũng có thể cho biết cá thể của loài khác đang cảm thấy gì.

Chó có thể đọc được cảm xúc của nhau. (Ảnh: Steve Maw/Flickr/CC BY)

Những gì mà chúng ta đã biết là việc chó có khả năng phân biệt giữa các biểu cảm khuôn mặt khác nhau và các âm thanh đi kèm cùng với các trạng thái cảm xúc. Nghiên cứu thời gian chó tập trung quan sát hình ảnh của người và những con chó khác kèm theo với những âm thanh đặc thù, nghiên cứu mới đã cố gắng để khám phá ra liệu chó có thể nhận ra được toàn bộ các trạng thái cảm xúc. Mỗi một hình ảnh gắn liền với một loại âm thanh cảm xúc mà có thể phù hợp hoặc không phù hợp với biểu cảm của hình ảnh. Ở những tấm hình mà chó giành nhiều thời gian hơn và phù hợp với loại âm thanh, thì hiện tượng này được cho là chúng đã có thể nhận diện và xác định được trạng thái cảm xúc.

Một yếu tố quan trọng trong nghiên cứu này là những con chó không hề được huấn luyện hay làm quen trước đó với việc này, cho thấy khả năng bẩm sinh về nhận diện cảm xúc. Nhưng, thú vị là, những con chó được nghiên cứu có phản ứng mạnh hơn đối với kích thích từ đồng loại, hơn là từ dị loại, ví dụ như người.

Chó cực kỳ có khả năng đọc và phản ứng đối với ngôn ngữ cơ thể của người.

Hiện tượng chó có khả năng đọc ngôn ngữ cơ thể người rất tốt được biết đến rộng rãi (cứ hỏi những ai từng đặt tô thức ăn cho chó là biết). Chó có thể có sự gắn kết về hành vi rất mạnh mẽ với người nuôi và phản ứng khác biệt trong các bài kiểm tra về nhận thức dựa trên sự hiện diện và hành vi của chủ. Điều này cho thấy chó có lẽ đã phát triển khả năng để sử dụng sự đồng hành cùng với người nuôi như là hệ thống hỗ trợ từ xã hội trong những tình huống không quen thuộc. Khả năng nhận ra các dấu hiệu cảm xúc cũng đóng góp cho kỹ năng này rất đáng kể.

Tuy nhiên, chó cũng có khả năng hiểu được rằng cách phản ứng của chúng đối với biểu cảm khuôn mặt và âm thanh của người chủ sẽ đem lại nhiều cách đối xử khác nhau. Ví dụ rất cơ bản là khi một con chó không nghe lời sẽ có khuôn mặt tội lỗi, như là cách để làm dịu đi người chủ đang mắng chúng. Điều này đóng vai trò như thế nào trong việc chó phản ứng với cảm xúc của người nuôi, tôi có để ý, cái gì đó mà chúng ta không thể xác định được, mặc dù nghiên cứu đã cho thấy một vài cách để xác định các khả năng của loài thú có răng nanh trong lĩnh vực này.

Người và chó đã tồn tại cùng nhau ít nhất là 15,000 năm, thậm chí lâu hơn. Theo đó, sự gắn bó mà nhiều người có với chó của họ, không hề lấy làm ngạc nhiên khi chó phát triển khả năng nhận biết cảm xúc của người.

Khả năng này trở nên cực kỳ quan trọng giúp chó được chấp nhận bởi loài người và đi sâu vào trong nền văn hóa và xã hội của chúng ta, mang lợi ích to lớn lại cho cả đôi bên. Chó thường được người chăm sóc tốt hơn nếu sự gắn kết được hỗ trợ bởi khả năng đồng cảm của chúng. Con người lại nhận được sự trung thành vô điều kiện và đồng cảm từ người bạn có răng nanh này. Không nghi ngờ gì, nghiên cứu này đã thêm vào hiểu biết của chúng ta trong việc trân trọng khả năng nhận biết của “bạn tốt nhất của con người” và nhấn mạnh mối quan hệ tương hỗ mà chúng ta thường có với chó.

Jacqueline Boyd, Giảng viên môn Khoa Học Động Vật,  Đại học Nottingham Trent. Bài này đăng lần đầu trên tờ The Conversation. Đọc bản gốc tại đây. 

Tác giả: Jacqueline Boyd, Đại học Nottingham Trent | Dịch giả: Thu Huyền