Pin Lithium - Nguy cơ cháy nổ và khuyến cáo khi sử dụng

Những vụ cháy xe điện sử dụng pin Lithium gây hậu quả nghiêm trọng khiến người dân hoang mang thậm chí nhiều chủ chung cư, nhà trọ không cho người thuê sử dụng xe đi

Pin lithium có thực sự nguy hại với người dùng?

Sau nhiều vụ tai nạn nổ điện thoại, cháy nhà, cháy chung cư nhiều người đã có những cảnh giác, thậm chí ác cảm với những chiếc xe điện sử dụng pin lithium. Vậy pin lithium là gì? Nó có thực sự nguy hiểm đến mức nhiều người liên tưởng đến quả bom có có thể phát nổ bất cứ khi nào.

Pin lithium-ion (pin lithium) là loại pin đang ngày càng được sử dụng phổ biến trong các thiết bị điện tử và điện tử cầm tay, cũng như trong các phương tiện điện. Điều này bởi vì pin lithium có mật độ lưu trữ năng lượng cao, khả năng sạc nhanh và giá thành ngày càng rẻ.

Theo đại diện Hiệp hội Phòng cháy chữa cháy, đám cháy của pin lithium không cần oxy mà xuất phát từ các phản ứng hóa học bên trong viên pin. Thậm chí, nếu người dân dùng nước để chữa cháy thì nước gặp nhiệt độ cao biến thành hydro lại gây nổ. Hiện nay chỉ có một vài sản phẩm của nước ngoài như bình chữa cháy gốc nước dùng công nghệ bọc phân tử mới có thể làm giảm thật nhanh nhiệt độ để dập tắt. Tuy nhiên, loại bình này chưa phổ biến, giá thành cao gấp nhiều lần các loại bình thông dụng.

Như vậy có thể hiểu nếu phương tiện, thiết bị sử dụng pin lithium cháy tỷ lệ dập tắt đám cháy bằng nước và bình cứu hỏa thông thường là không thể. Có lẽ vì lý do này nhiều chủ trọ trên địa bàn thành phố Hà Nội đã ra yêu cầu không cho người thuê sử dụng xe đạp điện, xe máy điện.

Tuy nhiên một nghiên cứu mới đây do Auto InsurancE, một công ty bảo hiểm của Mỹ thực hiện dựa trên dữ liệu từ Ban An toàn Giao thông Vận tải Quốc gia (NTSB), Cục Thống kê Giao thông Vận tải (BTS) và dữ liệu thu hồi của chính phủ Mỹ cho thấy, xe có động cơ đốt trong có số vụ cháy cao hơn đáng kể so với xe chạy hoàn toàn bằng điện. Theo đó, xe điện chạy pin chỉ có 0,025% khả năng bốc cháy, so với tỷ lệ 1,5% của xe động cơ đốt trong và 3,4% của xe hybrid. Nghiên cứu tiết lộ rằng xe chạy bằng xăng và dầu diesel gặp phải 1.530 vụ cháy trên 100.000 xe, trong khi chỉ có 25 trong số 100.000 xe chạy hoàn toàn bằng điện bốc cháy. Điều này đồng nghĩa, tỷ lệ cháy của xe điện chỉ bằng 1/61 so với xe sử dụng xăng, dầu.

Nguyên nhân khiến pin lithium phát nổ và những điều cần tuân thủ

Từ những số liệu thống kê có thể thấy các vụ cháy nổ bởi “nhân tố” pin lithium không nhiều như nhiều người vẫn nghĩ. Vậy những nguyên nhân nào khiến loại pin này phát nổ?

Thứ nhất do sạc quá cao so với điện áp ghi trên viên pin. Với việc kết hợp những viên pin nhỏ để tạo thành khối pin lớn, nguy cơ cháy nổ tăng lên do khả năng tiêu tán nhiệt kém và các vấn đề về mạch bảo vệ pin (Battery Management Systems, BMS). Việc sử dụng bộ sạc quá điện áp ghi trên pin có thể gây cháy nổ ngay lập tức. Vì vậy mỗi nhà sản xuất luôn cung cấp bộ sạc tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn.

Thứ hai sự quá nhiệt khi sạc hoặc xả khi xe vận hành cũng là nguyên nhân gây cháy nổ. Pin lithium hoạt động tối ưu nhất ở nhiệt độ khoảng 10 –25oC. Đối với nước ta, vào mùa hè, nền nhiệt độ lên đến 40oC, kết hợp với nhiệt tỏa ra khi sạc/xả, nhiệt độ của pin có thể tăng lên đến trên 60oC hoặc cao hơn. Ở nhiệt độ này, vỏ pin có thể bị biến dạng, không còn bảo vệ được khối pin bên trong dẫn đến các thành phần bên trong pin tiếp xúc với không khí gây ra cháy nổ.

Thứ ba pin lithium có thể cháy nổ do đóng gói không kín, hơi nước và không khí có thể xâm nhập vào bên trong pin, phản ứng với lithium gây ra cháy nổ. Ngoài ra, sau thời gian sử dụng, bên trong pin sinh ra các khí làm pin phồng lên. Nếu khối pin đóng gói không đủ chắc chắn, vỏ của chúng bị bong ra và khí có thể lọt vào cũng gây ra cháy nổ.

Theo TS Lê Viết Thông, Khoa Điện – Điện tử, Trường Đại học Phenikaa khuyến cáo khi dung lượng sạc đầy của pin chỉ còn duy trì 80% so với dung lượng lúc xuất xưởng người dùng nên thay thế pin mới. Lúc này điện trở nội của pin tăng nên nhiệt tỏa ra tăng lên nhanh chóng khi sạc, xả dễ gây ra cháy nổ. Vấn đề này sẽ ngày càng nghiêm trọng khi số lượng pin lithium trên xe điện ngày càng nhiều và tuổi đời của chúng sau 5 năm nguy cơ cháy nổ tăng lên. Do đó, người sử dụng nên mang xe của mình đi bảo trì, bảo dưỡng thường xuyên để nhà sản xuất kiểm tra và thay thế đúng hạn.

Nguy cơ cháy nổ khi sử dụng pin lithium là một vấn đề cần được chú ý, đặc biệt khi số lượng sản phẩm sử dụng pin lithium ngày càng tăng. Việc tuân thủ các lưu ý và hướng dẫn an toàn là quan trọng để đảm bảo an toàn khi sử dụng sản phẩm có pin sạc lithium.

Theo VietQ